کد مطلب:48146 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا از قرآن و روايات، شيوة زندگي پس از دنيا در امور زير استفاده ميشود؟ 1. زندگي فردي يا اجتماعي 2. داشتن اختيار و اراده و آزادي.

از مجموع آيات قرآن كه دربارة جهان آخرت سخن گفته، بر ميآيد كه زندگي انسانها در آن جهان نيز، اجتماعي است. برخي آياتي كه نعمتهاي بهشتي را تشريح ميكند را بررسي ميكنيم، ميبينيم در آن به نعمتهايي، چون همسران، مساكن و قصور، خادم و ساقي، پذيرايي كنندگان و... اشاره شده است كه حكايت ميكند زندگي انسانها در بهشت، اجتماعي و گروهي است و نه فردي; ضمن آن كه قرآن مجيد، صيغة جمع را براي بهشتيان به كار برده است.

از جملة اين آيات، ميتوان به موارد زير اشاره نمود:

الف ـ هُمْ وَ أَزْوَ َجُهُمْ فِي ظِـلَـَلٍ عَلَي الاْ ?َرَآغكِ مُتَّكِ ?‹ُون;(يس،56) آنها و همسرانشان در سايهها، بر تختهاي مخصوص تكيه كردهاند.

ب ـ عَلَيَ سُرُرٍ مَّوْضُونَة # مُّتَّكِ ?‹ِينَ عَلَيْهَا مُتَقَـَبِلِينَ ;(واقعه،15ـ16) مقرّبان، بر تختهايي كه به هم پيوسته، صف كشيده قرار دارند، در حالي كه بر آنها تكيه كرده، و رو به روي يك ديگرند.

جالب اين كه قرآن مجيد، به زندگي خصوصي و عمومي بهشتيان اشارة مساوي دارد.( پيام قرآن، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 6، ص 240، دارالكتب الاسلامية. )

ج ـ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَغكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَآءِ وَالصَّـَـلِحِينَ وَحَسُنَ أُوْلَغكَ رَفِيقًا ;(نسأ،69) كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند، ]در قيامت[ هم نشين كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده، از پيامبران و صدّيقان و شهدا و صالحان، و آنها چه رفيقان خوبي هستند.

يكي از بهترين لذتهاي معنوي و روحاني، بهرهگيري از محضر دوستان با صفات ياراني كه با نور ايمان و صفات انساني آراسته باشند...

از آيات قرآني، به خوبي استفاده ميشود كه بهشتيان از اين موهبت ويژه، بهرة فراوان دارند; آنها در كنار ياران باصفا مينشينند.( همان، ص 287. )

دربارة جهنّميان نيز آياتي وجود دارد كه از گفت و گوي آنها، حكايت ميكند; در ضمن آن كه براي آنها نيز ضماير جمع به كار برده شده كه حاكي از زندگي جمعي آنهاست: وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلَيَ جَهَنَّمَ وِرْدًا ;(مريم،86) روز قيامت مجرمان را ]هم چون شتران تشنه كه به آب گاه ميروند[ رو به سوي جهنّم ميرانيم.

البتّه زندگي جمعي جهنّميان، مانع از اين نيست كه گروهي از آنان، به زندانهاي انفرادي دوزخ منتقل شوند و در آن جا جداي از اجتماع و به طور فردي عذاب شوند، چنان كه اين نكته از برخي آيات، استفاده ميشود.( همان، ص 453. )

پاسخ قسمت دوم: امّا اين كه آيا اختيار و اراده هست يا خير؟ بايد گفت: آنچه در قيامت از بين ميرود، تكليف است; تكليف در همين دنياست; البتّه تكليف با آزادي، ملازمه دارد، امّا آزادي ميتواند بدون تكليف باشد; بدين معنا كه فقط اهل بهشت ـ نه اهل جهنّم ـ اختيار و اراده دارند و هر چه بخواهند بر ايشان آماده است و اساساً اختيار و آزاديِ ارادة آنها، يكي از نعمتهايي است كه خداي متعال به آنها عطا فرموده است: لَهُم مَّا يَشَآءُونَ عِندَ رَبِّهِم;(زمر،34) هر چه بخواهند براي آنها نزد پروردگارشان موجود است.; لَهُم مَّا يَشَآءُونَ فِيهَا وَ لَدَيْنَا مَزِيدٌ ;(ق،35) هر چه بخواهند در بهشت، براي آنها هست و نزد ما اضافات ديگري است.

بر اين اساس، آزادي و قدرت اراده و انتخاب براي بهشتيان هست، گرچه اين نعمت از اهل جهنّم سلب ميشود و مسلّم است كه آنها به اراده خود، عذاب را انتخاب نميكنند.